เครื่องสานใบตาล
แม่ออนแก้ว สิริปุมแปง
เครื่องสานจากใบตาล ได้รับการสืบทอดจากบรรพบุรุษตั้งแต่รุ่นปู่ย่า โดยในอดีตนำใบตาลมาสานกระติ๊บข้าวเหนียวเพื่อบรรจุข้าวเหนียว ในปัจจุบันมีการใช้กระติ๊บข้าวเหนียวน้อยลง ทางกลุ่มจักสานหวายและใบตาลจึงประยุกต์เป็นพวงกุญแจกระติ๊บใบตาลใบเล็กๆ โมบายและกล่องกระดาษเช็ดชู เป็นต้น เพื่อให้นักท่องเที่ยวได้เรียนรู้และสืบทอดภูมิปัญญาดังกล่าว
อุปกรณ์ในการทำเครื่องสานจากใบตาล
ใบตาล
กรรไกร
เชือก/เชือกด้าย
ด้ายสีต่างๆ
ขั้นตอนการทำ
- การเตรียมใบตาล นำใบตาลมาตัดตามขนาด 1 นิ้ว เป็นเส้นๆ ที่ต้องการแล้วนำไปตากแดดจนแห้งแล้วนำมาเก็บ
- นำใบตาลที่เป็นเส้นๆ มาบ่ม เพื่อให้ใบตาลแห้งสนิทไม่มีความชื้นหลงเหลืออยู่
- ต่อมานำใบตาลมาตัดแต่งหัว ท้าย ให้เป็นสามเหลี่ยม เพื่อให้ง่ายในการสาน
- หลังจากนั้นนำมาสานเป็นปลาตะเพียน นก และกระติ๊บข้าวเหนียว เป็นต้น
ตัวอย่างวิธีการสานปลาตะเพียนด้วยใบตาล
1. นำลูกปลาและเครื่องประกอบอื่นๆ ที่ตกแต่งแล้ว มาประกอบกับปลาตัวใหญ่ จะได้ปลาตะเพียนเป็นพวงสวยงาม
2. นำใบตาลมาตัดเป็นเส้นยาว จำนวน 2 เส้น
3. นำใบตาลเส้นที่ 1 มาพันมือ 2 รอบ
4. นำใบตาลหั่นได้แล้วดึงมือที่พันออก ใช้มืออีกข้างหนึ่งจับไว้
5. นำใบตาลใบที 2 มาพับครึ่งแล้วสอดเข้าไปในใบมะพร้าวที่พันไว้ในรอบแรก
6. เสร็จแล้วให้ใช้ใบตาลเส้นที่ 2 เส้นล่างสอดช่องใบตาลเส้นที่ 1 ห่วงแรก
7. กลับด้านหลังขึ้นมานำใบตาลเส้นที่ 2 ปลายด้านล่างสอดช่อง แล้วดึงจัดให้สวยงาม
8. ใช้กรรไกรตกแต่ง ครีบและหาง
9. สานใบตาลส่วนที่เป็นองค์ประกอบอื่นๆ เช่น กระโจม กระทงเกลือ ใบไพ เม็ดปักเป้า และลูกปลา แล้วระบายสีตัวปลาและเครื่องประกอบอื่นๆ ให้สวยงาม
